بررسی امکان به تعادل رساندن آب زیرزمینی دشت فیض آباد توسط تهیه مدل ریاضی آبخوان دشت

دشت فیض آباد در استان خراسان رضوی و در جنوب غربی مشهد قرار گرفته است و در موقعیت جغرافیایی ´58-º57 تا ´03-º59 طول شرقی و ´48-º34 تا ´11-º35 عرض شمالی واقع شده است. به¬علت اقلیم خشک این منطقه، بیشتر آب مصرفی در بخش کشاورزی از منابع آب ¬زیرزمینی تامین می¬شود. توسعه بدون برنامه کشاورزی و برداشت بیش از حد از این منابع در دو دهه اخیر باعث افت مداوم سطح آب زیرزمینی (به¬طور متوسط 1/5 متر در سال)، معکوس شدن گرادیان هیدرولیکی بین آبخوان دشت فیض آباد و آب¬های شور و لب شور کفه نمکی (کویر نمک) مجاور آن شده است و افزایش شوری را به¬دنبال داشته است، به¬طوریکه متوسط ec در 9 سال گذشته 1210 واحد (μs/cm) افزایش یافته است. به¬منظور بررسی امکان به تعادل رساندن آب¬زیرزمینی آبخوان مورد مطالعه، مدل جریان آب ¬زیرزمینی با استفاده از کد تفاضل محدود modflow-2000 در محیط نرم افزار gms تهیه شد. به¬دلیل شرایط ناپای حاکم بر سیستم آبخوان، مدل فقط در شرایط ناپایدار، واسنجی و صحت¬¬سنجی شد. برای ارزیابی تأثیر سیاست فعلی بهره¬برداری و پیشنهاد کردن راه حل مناسب، چهار سیاست مدیریتی تنظیم گردید و این سیاست¬ها بوسیله مدل مورد آزمایش واقع شدند. بر پایه نتایج مدل، بیلان شبیه¬سازی شده نشان داد برای متوقف کردن افت سطح آب زیرزمینی لازم است میزان برداشت ماهانه 40% کاهش یابد و در فصل زمستان برخلاف شرایط کنونی بهره¬برداری از آب زیرزمینی صورت نگیرد. این کاهش برداشت با تغییر سیستم آبیاری و الگوی کشت در منطقه امکان پذیر می¬باشد. علاوه بر این به¬منظور ارزیابی کیفیت آب زیرزمینی، شناسایی منشأ شوری آن و فرایندهای هیدروژئوشیمیایی تأثیرگذار بر کیفیت آب ، تعداد 49 نمونه از منابع انتخابی آب زیرزمینی جمع آوری و آنالیز گردید. نتایج نشان دادند تیپ غالب در آب¬های زیرزمینی منطقه، na+-cl- می-باشد و منشأ شوری در مورد تمام نمونه¬ها یکسان بوده و در نتیجه انحلال هالیت و ژیپس است. همچنین بر اساس مقدار شوری، نسبت جذب سدیم و درصد سدیم، در حال حاضر بیشتر نمونه¬ها برای آبیاری مناسب نیستند.